ပါဝင်ပစ္စည်းကောင်းမှသာ ဟင်းကောင်းတခွက်အရသာပေါ်သကဲ့သို့ ထည့်သွင်းသည့် အချက်အလက်မှန်ကန်မှသာ ပုံကောင်းတစ်ပုံထွက်ပါမည်။ ကံကောင်းစွာဖြင့် Google Community Mobility data မှ မိမိတို့လိုအပ်သည့် အချက်အလက်များကို raw CSV ဖိုင်ပုံစံဖြင့်ရယူနိုင်ပါသည်။

၁.၁။ အချက်အလက်ရင်းမြစ်

• Google Community Mobility Report ဝက်ဘ်ဆိုဒ်သို့ သွားပါ။

https://www.google.com/covid19/mobility/.

• နိုင်ငံအားလုံး၏ အချက်အလက်များပါဝင်‌သော ဇစ်ဖိုင် “Region CSVs” ကို ကလစ်နှိပ်၍ ဒေါင်းလုတ် လုပ်ပါ။ ထို့နောက် စာလုံးနှစ်လုံးဖြင့်ဖော်ပြထားသော နိုင်ငံကုဒ်ဖြင့် မိမိလိုချင်သော နိုင်ငံကို ရှာဖွေပါ။ ဥပမာ မြန်မာအတွက် အချက်အလက်များကို “2020_MM_Region_Mobility_Report.csv” ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား အချက်အလက်များကို “2020_KH_Region_Mobility_Report.csv” တွင်တွေ့နိုင်ပါသည်။

ယခု တင်ဆက်မှုတွင် မြန်မာနိုင်ငံအချက်အလက်များကို အသုံးပြုမည်ဖြစ်သော်လည်း မည်သည့်နိုင်ငံအတွက် မဆို အလွယ်တကူသုံးနိုင်ပါသည်။

• ဖိုင်ကို ကလစ်နှစ်ချက်နှိပ်၍ ဖွင့်ပါက excel တွင် ပွင့်လာပါလိမ့်မည်။
  

အောက်တွင်ဖော်ပြထားသည့် excel ဖိုင်အဖြစ်မြင်ရပါမည်။ အောက်သို့ဆက်သွားလျှင် metro_area ကော်လံတွင် “Mandalay Metropolitan Area” (သို့မဟုတ်) “Yangon Metropolitan Area” ဟု ဖော်ပြထားသည့် အတန်းများ ကို တွေ့ရပါမည်။ ယင်းနေရာနှစ်ခုသာလျှင် ကိုယ်ရေးလျှို့ဝှက်ချက်ကို မထိခိုက်စေဘဲ အချက်အလက်ပြည့်စုံစွာ သုံးနိုင်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သတင်းအချက်အလက်များဖြစ်ပါသည်။ အခြားနိုင်ငံများတွင် နေရာဒေသ ပိုစုံနိုင် ပါသည်။

ယခုဒေတာချက်ပြုတ်နည်းတွင် နိုင်ငံတွင်းရှိဒေသအချင်းချင်းကြားနှိုင်းယှဉ်မည်မဟုတ်ဘဲ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးစာ ခြုံငုံဖော်ပြမည် ဖြစ်ပါသည်။ metro_area ကော်လံအောက်မှ အကွက်လွတ်များတွင် မိမိတို့အသုံးပြုမည့် အချက်အလက်များရှိပါသည်။ ဤနေရာတွင် ရန်ကုန် (သို့မဟုတ်) မန္တလေးဟုဖော်ပြထားသော အတန်းများကို နှစ်ခါထပ် မရေမိစေရန် ဖျက်ဖို့လိုပါသည်။ ဖျက်နည်းအဆင့်ဆင့်ကို ဆက်လက်တင်ပြသွားပါမည်။ အကယ်၍ သင်သည် excel မှ filter ကို မည်သို့သုံးရသည်ကိုသိရှိလျှင် metro-area အောက်မှ ကွက်လက်မဖြစ်နေသော အကွက်များကို စစ်ထုတ်ပြီး delete လုပ် ဖျက်နိုင်ပါသည်။

• “Mandalay Metropolitan Area” ဟု ပေါ်သည့်နေရာအထိ scroll down ဆင်းသွားပါ။ ဘယ်ဘက်အစွန်ရှိ နံပါတ်ဖော်ပြထားသော အကွက်ကို ကလစ်နှိပ်ပြီး အတန်းတစ်ခုလုံးကို မှတ်ပါ။
  

• ထို့နောက် “Yangon Metropolitan Area” ဟုဖော်ပြထားသော အတန်းများအားလုံးကုန်သည့် နေရာအထိ scroll down သွားပါ။ နောက်ဆုံးတန်းအရောက်တွင် ကီးဘုတ်မှ Shift နှင့် အောက်ဆုံး နံပါတ်စဉ်ကိုထောက်၍ ကလစ်တွဲနှိပ်ပါ။ ထိုအခါ metro_area အောက်ရှိ ကွက်လပ်မဟုတ်သော အကွက်များအားလုံး highlight လုပ်ပြီးသားဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။
  

• ထို့နောက်မှတ်ထားသည့်အားလုံးကို delete လုပ်ဖျက်ပါ။ ထိုအခါမိမိတို့လိုချင်သော အချက်အလက်များ ပါဝင်သည့်ဖိုင်ကိုရပြီဖြစ်သည့်အတွက် excel sheet ကိုသိမ်းဆည်းလိုက်ပါ။

၁.၂။ အချက်အလက်များတင်သွင်းခြင်း

မိမိတို့လိုချင်သည့် CSV ဖိုင်ရပြီဖြစ်သည့်အတွက် Datawrapper သို့ တင်သွင်း၍ ပုံဖော်ရေးဆွဲခြင်းကို စတင်နိုင်ပါပြီ။

• စတင်ရန် https://www.datawrapper.de/ သို့သွားပါ။

• Start Creating ခလုတ်ကိုနှိပ်ပါ။ သို့မှသာ အကောင့်သစ်ဖွင့်ရန်မလိုဘဲစတင်အသုံးပြုနိုင်ပါမည်။ (သို့မဟုတ်) အကောင့်ရှိပြီးသားဆိုပါက log in ဝင်ပါ။

• အချက်အလက်ဖိုင်တွဲကို uploadလုပ်ရန် “XLS/CSV upload” ကိုနှိပ်ပါ။
  

• ပေါ်လာသည့် ဖိုင်တွဲစာရင်းမှ 2020_MM_Region_Mobility_Report.csv (မိမိနာမည်အသစ်ပေး ထားလျှင် ပေးထားသည့်ဖိုင်) ကို ရွေးချယ်ပါ။ My finder မှ မိမိနောက်ဆုံးဖွင့်ထား သည့်ဖိုင်တွဲကို အလိုအလျောက်ဖော်ပြသော်လည်း ထိုသို့မဟုတ်ပါက မိမိကိုယ်တိုင် ရှာဖွေရန်လိုအပ်ပါသည်။

• “Open” ကိုနှိပ်ပါ။
  

ထို့နောက် “Check & Describe” ဆိုသည့်နေရာသို့ datawrapper မှ အလိုအလျောက် ခေါ်ဆောင်သွား ပါလိမ့်မည်။ ယင်းပေ့ချ်တွင် အချက်အလက်များကို မိမိတို့ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုစေချင်သည့်အတိုင်း တည်းဖြတ် ရပါမည်။

• “First row as label” ဘေးတွင် အမှန်ခြစ်ပေါ်နေပါစေ။

• မိမိပုံတွင် မထည့်သွင်းလိုသည့်/ အသုံးမဝင်သည့် ကော်လံများ (country_region or sub_region_1စသည်တို့) ကို ဖယ်ပါမည်။ Datawrapper တွင် ကော်လံဖယ်ရန် အလွယ်တကူလုပ်ဆောင်နိုင်ပါသည်။ A  ကော်လံမှစတင် ကလစ်နှိပ်ပါ။

• ‍“Hide column from visualization” ကိုနှိပ်လိုက်လျှင် ယင်းကော်လံမှိန် သွားပါမည်။
  

မိမိတို့မလိုချင်သည့် အောက်ပါကော်လံများကိုမှိန်ရန် ထိုလုပ်ဆောင်ချက်ကို အထပ်ထပ်ကျော့ပါ။

country_region_code,

country_region,

sub_region_1,

sub_region_2,

metro_area,

iso_3166_2_code, and

census_fips_code.

ကျန်ရှိသည့် ကော်လံများမှာ နေ့စွဲ၊ နေရာအမျိုးအစား (၆)မျိုးဖြစ်ပြီး နေရာအမျိုးအစားတစ်ခုချင်းစီကို လိုင်းတလိုင်းအဖြစ် ကားချပ်တွင်ဖော်ပြလိမ့်မည်။

‍

Tip: ကားချပ်တွင်ထည့်သွင်းမည့်အချက်များကို ရွေးချယ်ဆုံးဖြတ်ခြင်း

ဤဒေတာချက်ပြုတ်နည်းအတွက် မျဉ်းကြောင်းဘယ်နှစ်ခုထည့်သွင်းမည်ကိုဆုံးဖြတ်ရခြင်းသည် အရေးကြီးဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။ မိမိတင်ပြလိုသော အကြောင်းအရာနှင့် ပရိသတ်ကို မူတည်၍ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် လိုအပ်ပါသည်။

သာဓကအားဖြင့် အကယ်ဒမစ်(ပညာရှင်)အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် ရည်ရွယ်ရေးသားမည်ဆိုပါက စာဖတ်သူများတွင်

(က) ရှုပ်ထွေးလှသည့်ကားချပ်များကို နားလည်နိုင်စွမ်း

(ခ) ကားချပ်များကို အချိန်ပေး၍ ကြည့်ရှုလိုသည့် ဆန္ဒ

(ဂ) အရေးပါသည့်အချက်နှင့် အရေးမပါသည့်အချက်များကို အကူအညီမပါဘဲ ခွဲခြားနိုင်စွမ်း ရှိသည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။

ထိုသို့ယူဆပါက ကားချပ်တွင် နေရာအမျိုးအစား(၅)ခုကို မျဉ်းငါးကြောင်းဖြင့် ထည့်သွင်း ဖော်ပြနိုင်ပါသည်။ (ကျန် (၁)ခုမှာ လူနေအိမ်များအတွက် အချက်အလက်ဖြစ်ပြီး မတူညီသည့်ယူနစ်များကို သုံးထားသည်ဟု googleက ဖော်ပြထားသည့်အတွက် ထည့်သွင်းခြင်းမပြုသင့်ပါ)။

ထိုအခါ အောက်ပါပုံအတိုင်းတွေ့ရပါမည်။

ဤပုံသည် သာမန်စာဖတ်သူများအတွက် ရှုပ်ထွေးပြီး နားလည်ရခက်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ပေါ်လစီ၏ သက်ရောက်မှုကြောင့် အပြောင်းအလဲအများဆုံးရှိသော အပိုင်းကို ခွဲခြားပြသနိုင်ရန် ကြိုးစားကြည့်ပါမည်။ ပုံကိုကြည့်လျှင် နေရာများအနက် လက်လီဆိုင်များ၊ လုပ်ငန်းခွင်နေရာနှင့် ကုန်စုံဆိုင်အမျိုးအစားများကို ဖော်ပြရန် အသင့်လျော်ဆုံးဖြစ်နေပါသည်။

ဤကားချပ်သည် ယခင်ကားချပ်ထက်အနည်းငယ်ပို၍ နားလည်ရလွယ်ကူသော်လည်း ပြင်ဆင်စရာ များစွာရှိနေ ပါသည်။ အထူးသဖြင့် အချက်အလက်များသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခုအကြား အချိတ်အဆက်မမိဖြစ်နေပါသည်။ ထို့ကြောင့် အချက်အလက် အားလုံးပါဝင်သည်မှအပ တစုတည်းဖော်ပြရန် ခိုင်လုံသည့် အကြောင်းပြချက် ရှိမနေပါ။ ထို့အပြင် မျဉ်းတကြောင်းချင်းစီ၏ စူးချွန်ပုံ အတက်အကျလားရာများကိုနှိုင်းယှဉ်ကြည့်လျှင်လည်း တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆက်စပ်နေခြင်းမရှိသည့်အတွက် မူဝါဒကြောင့်ဟု ဆိုခြင်းထက် ၎င်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အကြောင်းအချက်များစွာ ရှိနေသည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။

ဥပမာအားဖြင့် လုပ်ငန်းခွင်တွင် အချိန်ပမာဏအသုံးပြုမှုကိုဖော်ပြသည့်မျဉ်းမှ အတက်အကျဆူးချွန်များကဲ့သို့ ပုံစံများကို အခြားနေရာအမျိုးအစားများတွင် မတွေ့ရပါ။ အသေးစိတ်ကြည့်ရှုလျှင် ထိုမျဉ်းသည် ရုံးဖွင့်ရက်များနှင့် စနေ၊ တနင်္ဂနွေများသာမက အလုပ်ဖွင့်သည့်ပိတ်ရက်များတွင်ပါ အတက်ပြနေပါသည်။ အတက်ဖြစ်နေသော ဆူးချွန်များသည် ရုံးဖွင့်ရက်များကို ကိုယ်စားပြုပြီး အများပြည်သူပိတ်ရက်များတွင်မူ အောက်သို့ ထိုးဆင်းသွား သော အကျဆူးချွန်များကို တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဤမျဉ်းကြောင်းမှ ‌ဖော်ပြချက်များသည် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ ကောင်းသော်လည်း ကိုဗစ်နှင့်ဆက်နွယ်မှုကို မတွေ့ရသည့်အတွက် စာဖတ်သူကို ဝေဝါးစေပါသည်။

Google Community Mobility အချက်အလက်များသည် အလွန်သေးစိတ်ပါသည်။ မျဉ်းတကြောင်းစီတွင် သတင်းအချက်အလက်များစွာ ပြည့်နှက်နေပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယခုဒေတာချက်ပြုတ်နည်းတွင် မျဉ်းတကြောင်း တည်းကိုသာရွေးချယ်အာရုံစိုက်ပြီး စာဖတ်သူကို အဆွဲဆောင်နိုင်ဆုံးဖြစ်စေမည့် စာတပုဒ် ရေးသားနိုင်ရန် တင်ဆက် ပေးပါမည်။ နေရာအမျိုးအစား (၆)မျိုးအနက် လက်လီဆိုင်များနှင့်အပန်းဖြေနေရာများသို့ သွားရောက် လည်ပတ်မှုသည် ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါထုတ်ပြန်ချက်များနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်နွယ်နေပြီး အခြားအကြောင်း အရင်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို အနည်းဆုံး ခံရသည့် အမျိုးအစားဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် Retail & Recreation တစ်ခုတည်းကိုသာ ယခုဒေတာချက်ပြုတ်နည်းအတွက် အသုံးပြုတင်ဆက်ပေးသွားပါမည်။ သို့သော် မည်သည့် အမျိုးအစားကိုမဆို ဖြုတ်ထုတ်ချင် (သို့မဟုတ်) ထည့်သွင်းလိုလျှင် “Check & Describe” tab ရှိ “Hide column” ခလုတ်ကို ဖွင့်ခြင်း၊ ပိတ်ခြင်းဖြင့် လွယ်ကူစွာပြုလုပ်နိုင်ပါသည်။ ပရိတ်သတ်ကို တင်ဆက်လိုသည့် အကြောင်းအရာများအပေါ် မူတည်ပြီး အချက်အလက်များကို မိမိစိတ်ကြိုက်ဖန်တီးကြည့်ရန် အကြံပြုပါသည်။

• မျဉ်းချပ်ထပ်ဆွဲရန် Retail & Recreation မှအပ parks, transit stations, workplaces, and grocery ကော်လံများကို hide လုပ်ပါ။
  

ကော်လံအမည်သည် variable အမည်အဖြစ်ပေါ်လာပါလိမ့်မည်။ မိမိရွေးချယ်ထားသော ကော်လံကို အမည်ပြန်ပေးပါ။

• ပထမအတန်းဖြစ်သည့် ခေါင်းစဉ်နေရာကို ကလစ်နှစ်ချက်နှိပ်၍ Retail & Recreation ဟု နာမည်အသစ်ပြန်ရိုက်ထည့်ပါ။

အားလုံးလုပ်ဆောင်ပြီးပြီဆိုပါက ပုံဖော်ရေးဆွဲသည့် အဆင့်သို့သွားနိုင်ပါပြီ။

• “Proceed” ကိုနှိပ်၍ နောက်ပေ့ချ်သို့သွားပါ။

Datawrapper က မျဉ်းချပ်ရေးဆွဲခြင်း၏ ခက်ခဲသောအစိတ်အပိုင်းအများစုကို လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်သည်ဖြစ်ရာ ပုံစံတကျဖြစ်စေရန်အတွက် အနည်းငယ်သာတည်းဖြတ်ပေးရန်လိုအပ်ပါသည်။

• ကားချပ်အမျိုးအစားအတွက် Chart Type တွင် "Lines" ကို အလိုအလျောက်ရွေးချယ်ပေးပါလိမ့်မည်။ သို့မဟုတ်ပါက “Lines” ကိုနှိပ်ပါ။ ထို့နောက် “Refine” ကိုနှိပ်၍ နောက်ပေ့ချ်တစ်ခုသို့သွားပါ။
  

Horizontal axis တွင် ခုနှစ်နှင့်လအဖြစ်သာဖော်ပြထားသည့် နေ့စွဲရေးသားပုံကို စတင်ပုံစံချပါမည်။

• “Tick format” ဘေး dropdown menu ကို ကလစ်နှိပ်ပြီး  “(custom)” ကိုရွေးပါ။

• Text box ပေါ်လာလျှင် “Jan 01,” “Feb 01,” ပုံစံရရန် “MMM DD” ဟု စာရိုက်ထည့်ပါ။ ရေပြင်ညီဝင်ရိုးနှင့် tooltips များ (မျဉ်းကြောင်းပေါ်ရှိအချို့အမှတ်များတွင် မြှားထောက်လျှင်ပေါ်လာသည့်စာများ) တွင် နေ့စွဲပုံစံများ ပြောင်းသွားပါလိမ့်မည်။
  

• “Labelling” ဟူသည့်ခေါင်းစဉ်ပေါ်လာသည်အထိ အောက်သို့ scroll down လုပ်ပါ။ မျဉ်းတကြောင်းထဲအတွက် သီးခြားအညွှန်းရေးရန်မလိုသည့်အတွက် “none” ကိုနှိပ်ပါ။

‍

ထိုသို့ပုံစံချပြီးလျှင်ရပ်တန့်နိုင်သော်လည်း စာဖတ်သူများထံ မျဉ်းချပ်၏ အတက်၊ အကျလားရာပုံစံများနှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းအချက်အလက်ပိုမိုပေးနိုင်ရန် အညွှန်းစာသားများကို ထပ်မံဖြည့်စွက်ဖို့လိုသည်ဖြစ်ရာ “proceed” ကိုနှိပ်ပြီး annotation page သို့သွားပါ။

ပထမအချက်။ အခြေခံအညွှန်းစာရေးသားခြင်း

ခေါင်းစဉ် (title), ရည်ညွှန်းကိုးကား (data source citation) နှင့် ရေးသားသူ (byline) စသည့် အခြေခံအညွှန်းများ ထည့်သွင်းနည်းဖြင့် စတင်ပါမည်။

• “Title”  အောက်ရှိ textbox တွင် ခေါင်းစဉ်ရေးပါ။ Google ကို ရည်ညွှန်းကိုးကားရန်  “Data source” တွင် “Google LLC” ၊ “Link to data source” တွင် (https://www.google.com/covid19/mobility/) ဟု အသီးသီးရိုက်ထည့်ပေးပါ။
• မိမိအမည်(သို့မဟုတ်) အဖွဲ့အစည်းအမည်ကို “Byline”  အောက်တွင် ရေးထည့်ပါ။

ဤအညွှန်းများ ရေးသားရုံလောက်ဖြင့် မိမိပြောချင်သည့် အကြောင်းအရာ၏ ဆိုလိုရင်းကို မရောက်သေးပါ။ ထို့ကြောင့် မိမိဖော်ပြထားသောကားချပ်ကို စာဖတ်သူအနေဖြင့်  ပိုမိုရှင်းလင်းစွာနားလည် နိုင်စေရန် နောက်ခံ အ‌ခြေအနေအချက်အလက်များကို ထပ်မံထည့်သွင်းရန် လိုအပ်ပါသည်။

Datawrapper တွင် အညွှန်းစာရေးသားနည်း (၂)မျိုးရှိပါသည်။ Text annotations နှင့် range highlights တို့ဖြစ်ပြီး မည်သည်ကို မည်သည့်အညွှန်းကို မည်သည့်အချိန်တွင် မည်သို့သုံးရမည်ကို ဆက်လက်တင်ပြသွား ပါမည်။

‍

Tip: Text Annotations

Text Annotations များသည် မျဉ်းချပ်ပေါ်မှ အမှတ်တစ်ခုကို ရှင်းလင်းသည့် အညွှန်းစာသား များဖြစ်သည်။ တိကျသောအချိန်တစ်ခုကို ရည်ညွှန်းရန် အသုံးဝင်ပါသည်။ ဥပမာ- မူဝါဒစတင်သည့် နေ့၊ ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့် ပထမဆုံးသေဆုံးသည့်နေ့ (သို့မဟုတ်) အခြားအရေးကြီးသည့် နေ့များ။

သို့ရာတွင် အခြားတစ်ရက်ထက်ပိုသည့် အခြေအနေများဖြစ်သည့် လော့ဒေါင်းလုပ်သည့် အချိန်ကာလကိုမူ ရည်ညွှန်းခြင်းမပြုနိုင်ပါ။ လော့ဒေါင်းပြီးဆုံးသည့်နေ့ကို ထည့်သွင်းနိုင်သော်လည်း အချိန်ကာလအပိုင်းအခြားဖြင့် ထင်ရှားစွာဖော်ပြနိုင်မည်မဟုတ်ပါ။

Text Annotation သာပါဝင်သည့်ပုံကို အောက်ပါအတိုင်း တွေ့နိုင်ပါသည်။

Tip: Range Highlights

Range Highlights များကို အချိန်ကာလအပိုင်းအခြားတစ်ခုကို ထင်ရှားစွာပြသရန် သုံးနိုင်သည်။ ယခု မျဉ်းချပ်တွင် မီးခိုးရောင်ချယ်မှုန်းထားသော ဧရိယာများသည် Range Highlights များဖြစ်သည်။

Range Highlights များသာပါဝင်သည့်ပုံကို အောက်ပါအတိုင်း တွေ့နိုင်ပါသည်။

ယခု အညွှန်း အသုံးပြုပုံ (၂)မျိုး၏ အားသာချက်အားနည်းချက်များကို သိရှိပြီးဖြစ်ရာ နှစ်မျိုးစလုံးကို မျှမျှတတ အသုံးပြု၍ အချက်အလက်များကို အကောင်းဆုံးပုံဖော်ပါမည်။

‍

ဒုတိယအချက်။ Text Annotation များထည့်သွင်းခြင်း

Text annotation တွင် ထည့်ထားသည့် အချက်အလက်များအားလုံး၏ ကိုးကားစာရင်းကို အောက်ဆုံးတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ Text annotation များထည့်သွင်းရာတွင် အကြောင်းအရင်းများ (ဥပမာ- ဖြစ်ပွားမှုအများဆုံး ပမာဏ (သို့မဟုတ်) မူဝါဒအပြောင်းအလဲစသည်ဖြင့်) ကိုကန့်သတ်မထားဘဲ မျဉ်းချပ်အတွင်း ထင်ရှားသည် အပြောင်းအလဲများကို လွှမ်းမိုးနိုင်ခြေရှိသည့် ပြင်ပရှိအကြောင်းအရာများအားလုံးကို ရှာဖွေထည့်သွင်းထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ သို့ရာတွင် မိမိအနေဖြင့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခုကိုသာ ဇောင်းပေးပြသလိုလျှင် ယင်းနှင့်ဆိုင်သော အချက်များကို သာထည့်သွင်းရန်လိုအပ်ပါသည်။

• “Add text annotation” ကိုနှိပ်ပြီး ကားချပ်ပေါ်တွင် အညွှန်းထည့်လိုသည့်နေရာကို ကလစ်ထပ်နှိပ်ပါ။ ဤနေရာတွင် နေရာကိုခန့်မှန်းပြီး နှိပ်ပါ။ Add လုပ်ပြီးလျှင် နေ့စွဲအတိအကျနှင့် မိမိဖော်ပြလိုသည့် အချက်များကို မည်သို့ပေါ်လာစေချင်သည်ကို ရွေးချယ်နိုင်ပါသည်။
• ပထမဆုံးထည့်သွင်းမည့် အညွှန်းမှာ မတ်လ ၂၄ ရက်ဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပိုးရှိသူ ပထမဆုံး စတင် တွေ့ရှိသည့် နေ့ဖြစ်ပါသည်။ “Add text annotation” ကိုနှိပ်ပါ။

• ထို့နောက် ကားချပ်ပေါ်တွင် ကလစ်ထပ်နှိပ်ပါ။ မည်သည့်နေရာကိုနှိပ်ရမည်ဆိုသည်ကို မပူပန်ပါနှင့်။ စာရေးထည့်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် နေရာပြန်ချနိုင်ပါသည်။

ကားချပ်တွင် ထည့်သွင်းပြီးပါက မိမိလိုချင်သည့်ပုံစံအတိုင်းပုံစံချပါ။

• “Text” box တွင်  “First Confirmed Case” ဟုစာရိုက်ထည့်ပါ။
• စာဆန့်စေရန် စာလုံးအရွယ်အစားကို 10 px သို့ လျှော့ချပါ။
• “Position,” ဘေး X တွင် ရေပြင်ညီဝင်ရိုးမှ နေ့စွဲအတိအကျကို ရည်ညွှန်းသည့် “2020/03/24” ကို ရိုက်ထည့်ပါ။ “Anchor point” တွင် text box  အတွင်းစာသားနေရာများကို မိမိလိုချင်သည့်အတိုင်း အပေါ်အောက်ရွှေ့ပြီး နေရာချနိုင်ပါသည်။ အောက်တွင် ဖော်ပြထားသည့် ကိန်းဂဏန်းများကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါသည်။
• Width ဘေးတွင် 8.22% ဟုရိုက်ထည့်ပြီး စာသားများကို လှလှပပဖြစ်စေရန် နေရာချပါ။

‍

• “Line end” တွင် မျဉ်းဖြောင့်ကို ရွေးပါ။
• အခြားအညွှန်းစာသားများထည့်ရာတွင်လည်း ဤနည်းစနစ်အတိုင်းထပ်ခါထပ်ခါသုံးနိုင်ပါသည်။ အောက်ပါ ဇယားတွင် မိမိတို့ဆက်လက်ထည့်သွင်းမည့် အညွှန်းစာသားများနှင့် နေ့စွဲ data points များကို တွေ့နိုင်ပါသည်။ “Duplicate annotation” ကိုနှိပ်ပြီး မိမိပထမဆုံးချထားသည့်ပုံစံကို မှတ်သားထားပြီးမှ ကားချပ်မှ အချက်အလက်များကို Datawrapper interface သို့ ထည့်သွင်းခြင်းကို လုပ်ဆောင်ရန် အကြံပြုပါသည်။

‍

‍

အချက်များကို ထည့်သွင်းပြီးနောက် အောက်ပါကားချပ်အတိုင်းမြင်ရပါလိမ့်မည်။

‍

တိိတယအချက်။ Range Highlights ထည့်သွင်းခြင်း

‍

အောက်သို့ scroll down လုပ်ပြီး “Add range highlight” ကိုနှိပ်ပါ။

• ကားချပ်တွင် အညွှန်းထပ်သွင်းလိုသည့်နေရာကို ကလစ်ထပ်နှိပ်ပါ။ ဧပြီလဆန်းပိုင်းနေရာတွင် ကလစ်နှိပ်ပါ။

• အစတွင် ရေပြင်ညီမျဉ်းအဖြစ်ပေါ်လာပါလိမ့်မည်။ “Orientation” ဘေးရှိ ဒေါင်လိုက်မျဉ်း အကွက်ကို နှိပ်ပါ။ “Range” ကိုနှိပ်ပါ။
• "Vertical range highlight" မှတ်ပြီးနောက် “Position Start:” ဘေးတွင် 2020/04/10, နှင့် “End:” ဘေးတွင် 2020/04/18 ဟု ရိုက်ထည့်ပါ။
• Opacity ကို 25%  အထိမြှင့်တင်ပါ။ (သို့မဟုတ်) စာရိုက်ထည့်ပါ။

Highligh ထည့်ပြီးနောက် ဤကဲ့သို့တွေ့ရပါလိမ့်မည်။

• ထို့နောက် အောက်ပါဇယားကို အသုံးပြု၍ ယခင်အဆင့်များအတိုင်း orientation, type, and opacity တို့တွင် အပြောင်းအလဲများလုပ်၍ highlight လုပ်မည့်ကာလနှစ်ခုကို ထပ်ထည့်ပါ။

ဤကဲ့သို့တွေ့ရပါမည်။

Datawrapper တွင် range highlights အတွက် အညွှန်းစာသားထည့်သွင်းနိုင်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်မရှိသည့် အတွက် Text Annotation သို့ပြန်သွား၍ add labels ဖြင့် စာထည့်သွင်းပါမည်။

• “Add text annotation” ကိုနှိပ်ပြီး အောက်ပါဇယားကွက်နှင့်ဆီလျော်သည့် ကားချပ်ရှိနေရာများကို နှိပ်၍ ဖြည့်သွင်းပါ။
  

‍

အညွှန်းများထည့်သွင်းပြီးပါက ကားချပ်ရေးဆွဲခြင်းအပိုင်းပြီးဆုံးပါပြီ။

ခက်ခဲသည့်အပိုင်းကိုကျော်လွန်ပြီးနောက် မိမိတင်ပြချက်များနှင့် အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်စွာ ထုတ်ဝေနိုင်မည့် ကားချပ်ပုံစံအဖြစ် ပုံစံချရပါမည်။

Tips: မိုဘိုင်းဖုန်းများအတွက် အသင့်လျော်ဆုံးဖြစ်သည့် ကားချပ်များဖန်တီးခြင်း

အခြား ပုံဖော်သည့်နည်းပညာများနည်းတူ Datawrapper တွင် မိုဘိုင်းဖုန်းများအတွက် သီးခြားဗားရှင်းဖြင့် ထုတ်ပေးနိုင်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်ပါဝင်ပါသည်။ ကားချပ်တွင် အချက်အလက်များစွာထည့်သွင်းထား ခြင်းကြောင့် မိုဘိုင်းဖုန်းတွင် စုပြုံပြီးဖတ်မရဖြစ်နိုင်သည့်အ‌ခြေအနေမဖြစ်စေရန် Datawrapper တွင် အလိုအလျောက်ပြောင်းလဲပေးသည့်စနစ်ပါရှိပါသည်။ သို့ရာတွင် မိုဘိုင်းဖုန်းတွင် ပေါ်လာမည့်ပုံကို အရင် ကြည့်ရှု စစ်ဆေးပြီးမှ ထုတ်ဝေရန် အကြံပြုပါသည်။

ယခုမိမိတို့ နမူနာထုတ်ဝေသည့် ကားချပ်အတွက် မိုဘိုင်းဗားရှင်းသည် ကြည့်ရအဆင်ပြေပါသည်။ (အကယ်၍ အညွှန်းစာသားများ အစီအစဉ်အတိုင်းမဖြစ်ပါက “Text annotations” အောက်တွင် click and drag လုပ်၍ ပြန်စီနိုင်ပါသည်။) အကယ်၍ သင့်စာဖတ်ပရိသတ်သည် မိုဘိုင်းဖုန်းမှတဆင့်ကြည့်ရှုသူ အများစု ဖြစ်ပါက အချို့အချက်များကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်ရန်လိုအပ်သည်။ ဥပမာ- range highlighs အတွက် အညွှန်းများသည် ရှုပ်ထွေးနေပါသည်။ ထို့ကြောင်း၎င်းတို့ကို ဖျက်ပါ။ ယေဘုယျအားဖြင့် အညွှန်းစာသား နည်းလေ မိုဘိုင်းဗားရှင်းအတွက် အဆင်ပြေလေဖြစ်ပါသည်။ ယခုပုံနှင့်မသက်ဆိုင်သော် လည်း အချို့ အခြေအနေများတွင် မိုဘိုင်းဗားရှင်း၌ ဖော်ပြနိုင်ခြင်းမရှိသည့် အချက်များကို သိရှိထားရန် လိုအပ်သည်။

ဥပမာ- အထူးသဖြင့် သင့်စာဖတ်ပရိတ်သတ်သည် မိုဘိုင်းဖုန်းအသုံးပြု၍ သတင်းကြည့်သူ အများစုဖြစ်ပါက ဒေတာပွိုင့်တစ်ခုကို ရည်ညွှန်းသည့်စာသားဖြစ်သည့် tooltips ကို မိုဘိုင်းဖုန်း တွင်ဖော်ပြမည်မဟုတ်သည့်အတွက် အဓိကအချက်များကို tooltips အတွင်းရေးသားခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

‍

• စာမျက်နှာအောက်ဆုံးရှိ “Proceed” ခလုတ်ကိုနှိပ်ပါ။ “Design” tab ပေါ်လာပါမည်။ လူမှုကွန်ယက် မီဒီယာများ (social media) တွင် ဖြန့်ဝေနိုင်သည့် “Share”  ခလုတ်ထည့်သွင်းရန် စိတ်ကူးမရှိပါက ထွက်ပေါက်လာသည့် ရွေးချယ် စရာများသည် မိမိ၏ လိုအပ်ချက်နှင့် ကိုက်ညီမည်မဟုတ်ပါ။ “Enable social media share buttons” ဖြင့် လူမှုကွန်ယက်မီဒီယာများတွင် ဖြန့်ဝေနိုင်သည့် လုပ်ဆောင်မှုကို ထည့်သွင်းနိုင်ပါသည်။
• ထို့နောက် “Publish & Embed” သို့သွားပါ။ အွန်လိုင်းတွင် ထုတ်ဝေမည်ဆိုပါက သင်ထုတ်ဝေဖော်ပြမည့် ဝက်ဘ်ဆိုဒ်နှင့် ကားချပ်ကို ချိတ်ဆက်ရန် အပြာရောင်ခလုတ်ကြီးကို နှိပ်ပါ။

"Publish chart" ခလုတ်အားနှိပ်၍ သင့်ကားချပ်၏ webpage ကိုသွားသည့် အွန်လိုင်းလင့် ရပါမည်။ အွန်လိုင်းပေါ်တင်မည့် ဆောင်းပါး သို့မဟုတ် အခြားစာသား အတွင်းထဲတွင်ထည့်ရန် embed code ကိုလဲရရှိနိုင်ပါသည်။

‍

‍

အကယ်၍ မိမိကားချပ်ကို အွန်လိုင်းတွင်မဖြန့်ဝေဘဲ ပရင့်ထုတ်လိုပါက (သို့မဟုတ်) ကွန်ပြူတာမှ ဖိုင်အတွင်းသိမ်းဆည်းလိုပါက အောက်ပါအတိုင်းလုပ်ဆောင်ပါ။

• အပြာရောင်ခလုတ်ကို မနှိပ်ဘဲ “Export or duplicate chart” အောက်မှ PNG ခလုတ်ကို နှိပ်ပါ။

“Duplicate” လုပ်ခြင်းဖြင့် မိမိပြင်ဆင်ထားသည့် မူရင်းကားချပ်ကို မထိခိုက်စေဘဲ ကားချပ်အားပုံစံအမျိုးမျိုး ထပ်မံရေးဆွဲပုံစံချနိုင်ပါသည်။

‍

နိဂုံး

ဤဒေတာချက်ပြုတ်နည်းသည် အနည်းငယ်ရှည်သော်လည်း မည်သည့်အချက်အလက်မျိုးကိုမဆို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြနိုင်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် indexed data များကို ယုံကြည်မှုအပြည့်ဖြင့် ကိုင်တွယ်ပုံဖော်နိုင်ပြီဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် တူညီသည့်အချက်အလက်များကိုပင် မတူညီသည့်နည်းလမ်းများဖြင့် မည်သို့ ဖော်ပြနိုင်မည်ဆိုသည် ကိုလည်း ဆန်းစစ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ တူညီသည့်အချက်အလက်များကိုပင် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့်ဖော်ပြနိုင်မည့် နည်းလမ်းများကို ထပ်မံ၍  လေ့လာလိုပါက အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော ဆောင်းပါးများကို ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။ ထိုဆောင်းပါးများသည်လည်း Google (သို့မဟုတ်)  အခြားစိတ်ချရသော ရင်းမြစ်များမှ mobility data  များကို အသုံးပြုပြီး ရေးဆွဲတင်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းဆောင်းပါးများကို ဖတ်ရှုခြင်းဖြင့် mobility data များကို ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့်တင်ပြခြင်းကို လေ့လာနိုင်ပြီး စိတ်ကူးအကြံဉာဏ်သစ်များ ရရှိနိုင်ပါလိမ့်မည်။

Why Europe’s second, less severe lockdowns are working (The Economist)

Turkey's mobility sharply decreases as COVID-19 measures yield results (Daily Sabah)

‍New mobile data shows influx of shoppers ahead of Ontario lockdown (Global News CA)

ယခု သိပြီ နှင့်အတူ ဒေတာချက်ပြုတ်နည်းများကို လေ့လာခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ၎င်းတို့ကို နည်းလမ်းသစ်များဖြင့် တင်ဆက်နိုင်ရန် အချက်အလက်အမျိုးမျိုးစမ်းသပ်ထည့်သွင်းကြည့်ရန် အကြံပြုပါသည်။ ဥပမာ- မျဉ်းကြောင်းတစ်ကြောင်းထက်ပို၍ အသုံးပြုပြီးပိုမိုရှုပ်ထွေးသည့် အချိတ်အဆက်များအကြောင်းတင်ပြခြင်း (သို့မဟုတ်) အချိန်ကာလအလိုက်ဟိုင်းလိုက်လုပ်မည့်အစား ကိန်းဂဏန်းပမာဏကို ဟိုင်းလိုက်လုပ်ခြင်း စသည်ဖြင့် တို့ကို တင်ပြခြင်း။